کشف گورستان پنهان ستارگان در راه شیری
به گزارش راهبرد معاصر مدلهای ساخته شده از جهان هستی پیشبینی میکنند که بقایای ابرنواخترها باید بسیار رایجتر از آنچه هستند، باشند. اکنون، تصویر جدیدی از تلسکوپهای رادیویی حساس نشان میدهد که این بقایا اغلب از دید ما پنهان ماندهاند.
اغلب ستارگان وقتی به پایان عمر خود میرسند، به عنوان یک ابرنواختر منفجر میشوند و ابری از مواد در حال گسترش را از خود به جای میگذارند.
ابرنواختر (Supernova) یک انفجار عظیم و درخشان ستارهای است. این انفجار زمانی رخ میدهد که یک ستاره پرجرمِ در حال مرگ، شروع به خاموش شدن میکند. آن گاه بهطور ناگهانی منفجر میشود و مقدار بسیار زیادی نور تولید میکند و باقیمانده ستاره به صورت یک تپاختر یا ستاره نوترونی و یا شاید سیاهچاله برجای میماند.
در این انفجار، ستاره ماده خود را به سوی فضا پرتاب میکند و ممکن است درخشندگی آن به مدت چند روز از کل یک کهکشان هم بیشتر باشد. گفتنی است که هنوز هم میتوان بقایای درخشان ستارههای منفجر شده را که صدها یا هزاران سال پیش از هم پاشیدهاند، مشاهده کرد.
ابرنواخترها به قدری درخشان هستند که حتی یکی از همین ابرنواخترها در گذشته، در چین و در روز با چشم غیر مسلح مشاهده شده است.
در کهکشان خودمان بهطور میانگین در هر قرن یک یا دو ابرنواختر رخ میدهد که برخی از آنها نیز در پسِ غبارِ کهکشان پنهان میشوند. آخرین ابرنواختر قطعی که در راهشیری دیده شد، ابرنواختر کپلر در سال ۱۶۰۴ میلادی بود، اما اخترشناسان بهویژه رصدگران آماتور تعداد بسیار بیشتری را در دیگر کهکشانها یافتهاند.
اما داستان به همین سادگی نیست. ستاره شناسان بر اساس سن و چگالی کهکشان راه شیری محاسبه کردهاند که ما باید بقایای ابرنواختر را تا پنج برابر بیشتر از آنچه تاکنون کشف شده است، ببینیم. این موضوع یک سؤال روشن ایجاد میکند که پس این بقایا کجا هستند؟
آن چه مشخص است این است که محاسبات ستاره شناسان اشتباه نیست و در واقع بقایای ابرنواخترها در کهکشان وجود دارند، اما مسئله این است که آنها از دید اکثر ابزارهای ما پنهان هستند.
اکنون ستاره شناسان برای شناسایی آنها، مشاهدات دو تلسکوپ رادیویی در استرالیا، یک تلسکوپ رادیویی معروف پارکس (Parkes) و ASKAP را که هر کدام دارای مزایای متفاوتی هستند، ترکیب کردند. تلسکوپ رادیویی پارکس قادر است دادههای گستردهتری را ثبت و ضبط کند، در حالی که رصدهای ASKAP وضوح بالاتری دارند و جزئیات بسیار خوبی ارائه میدهند.
این دو تلسکوپ رادیویی با ترکیب قدرتهایشان، منطقهای حدود یک درصد از صفحه کهکشانی کهکشان راه شیری را ترسیم کردند. در این منطقه معمولاً هفت مورد بقایای ابرنواختر قابل مشاهده است، اما تصویر جدید حاصل از ترکیب دادههای این دو تلسکوپ رادیویی بیش از ۲۰ مورد جدید را هویدا کرد.
حبابهای درخشانتر در تصویر حاضر، بقایای ابرنواختر هستند، در حالی که لکههای سبز نشاندهنده گاز هیدروژن بین آنهاست که میتواند به تولد ستارگان جدید کمک کند.
ابرهای گازی شبحمانند به لطف ترکیب نقاط قوت هر تلسکوپ رادیویی، جلب توجه میکنند. در تصویر پارکس، این منطقه به شکل یک مه سبز رنگ با دو گوی قرمز درخشان به نظر میرسد. تصویر ASKAP نیز جزئیات بقایا را نشان میدهد، اما تصویری از نحوه اتصال آنها به ما نشان نمیدهد. با این حال، ترکیب این تصاویر با هم، یک گورستان ستارهای نامرئی را عیان میکند.
پژوهشگران اعلام کردند که این تازه آغاز ماجراست، چرا که هر دو تلسکوپ در حال حاضر برای پروژههای طولانیمدتی استفاده میشوند که بخش زیادی از کهکشان راه شیری را ترسیم میکنند و منطقهای حدود ۱۰۰ برابر بزرگتر از این تصویر را با همان سطح جزئیات به تصویر خواهند کشید.این دو تلسکوپ در نهایت میتوانند ۱۵۰۰ بقایای ابرنواختر جدید را به ما نشان دهند./باشگاه خبرنگاران